Serge Tisseron i Frederic Tordo dwaj znani i uznani autorzy w dziedzinie mediacji numerycznych, dokonali rzadkiego w psychoanalizie wyczynu grupując w ich najnowszej książce teksty terapeutów interesujących się obecnością urządzeń numerycznych w psychoterapii psychoanalitycznej indywidualnej lub grupowej. Ich praca jest tym bardziej cenna, że oryginalne przemyślenia teoretyczne dotyczące wykorzystywania ekranów czy robotów, są poparte praktycznymi poradami co do ich używania w dziedzinie zdrowia psychicznego i wzbogacone opisem złożonych przypadków klinicznych. Niektóre z nich są zupełnie nowatorskie w tej dziedzinie, jak na przykład doświadczenie naukowe prowadzone przez ekipę medyczną z Nantes. 

Dużą korzyścią tej lektury jest również fakt, że szerokie i rzetelne objęcie omawianej tematyki jest przedstawione przez autorów w języku łatwo zrozumiałym nie tylko dla specjalistów, ale również dla przeciętnego czytelnika, który interesuje się wpływem świata cyfrowego na nasze otoczenie. 

Pierwsze strony książki przedstawiają przemyślenia na temat wykorzystywania ekranów w leczeniu chorób psychicznych. Ścieżką do zrozumienia tego przedsięwzięcia jest pozycja S. Tisseron, który zaprasza nas najpierw do nadania „przedmiotom ich właściwego miejsca w naszym życiu” zanim będziemy używać ich jako przedmiotów mediacyjnych. Mowa tu jest na przykład o ekranach cyfrowych, a szczególnie o ich funkcjach takich jak wzbudzanie poczucia otoczenia, „zanurzania” się w czymś, ale również przekształcania. Uwypuklenie tych odczuć psychicznych dzięki ekranom cyfrowym, ułatwia wzbudzenie świadomości istnienia własnej osoby, co sprawia, że ekrany stają się doskonałym urządzeniem przyspieszającym proces psychoterapeutyczny. 

F. Tordo zwraca uwagę na fakt, że rozbudzanie autoświadomości istnienia stanowi niezbędną część leczenia zaburzeń tożsamościowo-narcystycznych. Proponuje on przystosowanie zajmowania się tą psychopatologją do „cyfrowej” ery, w której żyjemy”. W tych okolicznościach praca analityczna miała by na celu wyłonienie się „cyfrowej postaci naszego brakującego drugiego ja, wkrótce zintegrowanego z Ego”. 

Wspomniane obserwacje kliniczne uzupełnione są w ciekawy sposób przez Oliviers Duris. Skupia się on na wprowadzeniu gier wideo do leczenia psychoz dziecięcych w zajęciach grupowych organizowanych w szpitalu dziennym. Odnoszenie się do awatara cyfrowego pozwoliłoby według jego założenia na przemieszczenie interpretacji przeznaczonej dla pacjenta na jego cyfrowe drugie ja. Proces ten oszczędza pacjentowi poczucie intruzji, obecne w przyległościach psychotycznych.

Z kolei Benoit Virol zwraca naszą uwagę na ważność dostosowania typu urządzeń przystoswanych do gier wideo do danej psychopatologii. Jego wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi autystycznymi pozwala mu stwierdzić, że tablety mogłyby być dostosowane do leczenia zaburzeń szczególnie tego typu. Autor świadomie podtrzymuje tę opinię, nawet jeśli jest ona przeciwna ogólnie przyjętemu założeniu, że tablety pogłebiają chęć odosobnienia występującą w schorzeniach autystycznych.

Zresztą konfrontacja opinii publicznych co do świata cyfrowego z obiektywnymi danymi stanowi esencję omawianej książki. Na tej polemice opiera się również drugi rozdział zbioru tekstów, poświęcony  robotom. S. Tisseron próbuje w nim zdefiniować tę maszynę o ciągle jeszcze ograniczonych możliwościach. Konieczność zrozumienia jej natury tłumaczy się w dwojaki sposób. Z jednej strony jest ważne by znać jej potencjał możliwy do wykorzystania w leczeniu, z drugjej trzeba jednak również wziąć pod uwagę niebezpieczeństwo na jakie jesteśmy narażeni używając robotów w pracy klinicznej. 

Tak więc, według F. Tordo jak najszersza i jak najdokładniejsza ich znajomość pozwoli przyznać robotom rolę „prawdziwego akompaniatora terapeutycznego”. Idąc tym tropem autor wyszczególnia dziesięć najważniejszych funkcji terapeutycznych tego urządzenia mediacyjnego w leczeniu dzieci z autyzmem. Swoje przemyślenia psychodynamiczne popiera szczególnie trafnymi studiami przypadków.  

To podejście terapeutyczne znajduje również swoje echo w pracy ekipy leczniczej szpitala dziennego w Nantes. Wprowadziła ona w życie całkowicie nowe w tej dziedzinie doświadczenie, w którym to grupa młodzieży ze spektrum autystycznym uczestniczy w programowaniu robotów. Przebieg i pierwsze wyniki tej terapeutyczno-robotowej przygody są odzwierciedleniem zawartych w książce przemyśleń metapsychologicznych. Pokazują one bowiem, że mimo kilku praktycznych trudności, opisanych zresztą  ze szczerością przez autorów, używanie robotów w pracy klinicznej przynosi obiektywnie pozytywne rezultaty.

Aleksandra Pitteri