Ego-Cyborg. Psychoanaliza i neuronauka człowieka zwiększonego

Aleksandra Pitteri, recenzja wydrukowana w Le Carnet PSY, czerwiec 2019, p.15-16, dotycząca książki Frédéric'a Tordo : Ego-Cyborg. Psychoanaliza i neuronauka człowieka zwiększonego.

 

Od wielu lat Frédéric Tordo zastanawia się z niezmiennym entuzjazmem nad stosunkiem człowieka do technologii (świat wirtualny, roboty, przedmioty połączone...). Sukces jego przemyśleń wiąże się zarówno z rygorystyczną pracą badawczą, jak i dążeniem do udostępnienia ich wyników ogółowi społeczeństwa.

Ciekawe jest to, że w swojej książce „Ego-Cyborg. Psychoanaliza i neuronauka człowieka połączonego” autor wychodzi poza ramy psychoanalizy, aby w jak najszerszy sposób zrozumieć zjawisko połączenia człowieka z jego artefaktami. W tym celu autor sięga między innymi do dziedzin neurologii, bioniki lub też świata wirtualnego. Otacza się również  specjalistami z różnych środowisk, takich jak psychiatrja (Przedmowa Serge Tisseron), filozofia (Postface Bernard Andrieu) czy sztuka (wywiady naukowe z Yann Minh lub Lukas Zpira).

To naddzwyczaj szerokie opracowanie tematu wiąże się z chęcią jak najwierniejszego opisania narodzin nowego człowieka, człowieka Cyborga! Jest on związany z maszyną do tego stopnia, że ​​tworzy osobną tożsamość, której najważniejszą cechą jest ciągłe dostosowywanie się do środowiska technologicznego niczym ośmiornica, która zmienia swoje przebarwienie w zależności od okoliczności.

Trzeba przyznać, że stworzenie tego hybrydowego podmiotu podważa w pewnym stopniu granice między normalnością a patologiją. Jednak F. Tordo ucieka od społecznego wyobrażenia o ludzkim podporządkowaniu się technologii i broni hipotezy zwiększenia istnienia fizycznego i psychicznego, opartej na wzajemnych relacjach między człowiekiem a maszynami. Zgodnie z jego ideą, tworzymy obiekty, a korzystanie z nich przekształca nas samych.

Tak więc, we wspomnianej książce autor stara się towarzyszyć czytelnikowi w odkryciu genezy i funkcjonowania człowieka połączonego. Odkrywamy w niej w szczególności trzy sukcesywne etapy jego powstawania.

Na początku (Przedmowa) chodzi o bezpośredni kontakt człowieka z technologią, prowadzący do stworzenia Cyborga, rozumianego jako „osoby, która łączy się w sposób mniej lub bardziej trwały, z jedną lub więcej technologiami” zewnętrznymi (smartfon) ale też wewnętrznymi (sztuczne serce). To łączenie się prowadzi naturalnie do pewnych metamorfoz funkcjonowania organizmu i psychiki, którymi wszyscy jesteśmy w pewny sposób objęci.

Nastepnie dochodzi do drugiej fazy, w której to hybrydacja człowieka przybiera kształt adaptacji neurobiologicznej. Mutacja ta występuje głównie na poziomie mózgu poprzez stworzenie nowego schematu ciała połączonego z technologią (przykład sztucznej nogi). W ten sposób człowiek zyskuje formę neurobiologicznej świadomości swojego związku z maszyną. Ta świadomość została nazwana przez autora Self-Cyborg (Rozdział I).

Wreszcie trzeci akt modyfikacji ma miejsce tym razem w warstwie psychodynamicznej. Polega ona na wykreowaniu nowej instancji psychicznej : Ego-Cyborg. Jego koncepcję można porównać do teorii Ego-skóry przedstawionej przez Didier Anzieu. Ustanowiona paralela wydaje się dość istotna, jeśli zaakceptuje się postulat powstania Cyborga dzięki skórze technologicznej, w podobny sposób, jak Ego-skóra naradza się w oparciu o skórę biologiczną (rozdział II).

Oprócz konceptualnego podobieństwa między dwoma psychicznymi instancjami autor zwraca uwagę na ich podobieństwa funkcjonalne (rozdział III), a w szczegolnosci na kruchości Ego. Możliwe są w tym wypadku dwa scenariusze. Albo „funkcje Ego-Cyborga rekompensują„ wady funkcji Ego-skóry. W tym przypadku Cyborg zostanie użyty jako proteza. Albo tworzy on nowe funkcje, które spełniają rolę psychicznej ortezy.

Dzięki swojej jakości i złożoności technologia staje się zatem „przestrzenią tworzenia tożsamości” o nieskończonym potencjale. Jak pokazano to w prezentacji szczególnie pouczających przypadków klinicznych (rozdział V).

W każdym razie tylko ta trzecia i ostatnia faza mutacji połączonego człowieka pozwala na dobrowolne przyswojenie sobie hybrydyzacji i umożliwja narodziny Cyborga z jego własnym funkcjonowaniem psychicznym, fantazjami czy uczuciami (rozdział IV). W tym wypadku technologia staje się niezbędna dla dalszego funkcjonowania człowieka i przyczynia się do harmonizacji jego życia psychicznego i cielesnego, wprowadzając osobę cyborgq do kryteriów ludzkiej normalności.

Fréderic Tordo zachęca nas nieustqnnie do zastanowienia się nad naszą własną zdolnością do zrozumienia i zaakceptowania tej fundamentalnej transformacji społecznej i ludzkiej, jaką są narodziny Cyborga. Towarzysząc nam w tym procesie, autor ukazuje się jednocześnie jako człowiek sam doświadczający tych zmian, jak i też jako psycholog „zapraszający” nas w naszej pracy klinicznej do ułatwiania tworzenia nowej instancji psychicznej jaką jest Ego-Cyborg.

 

Kontakt

15 bis, rue Dantan
92210 Saint Cloud
France

3 piętro z windą

możliwy dostęp pieszych przez rue Dailly -
schody na przeciw sklepu Lidl

Tel : + 33 6 10 48 97 21

aleksandrapitteri@gmail.com

Doctolib  facebook

Transport

Dworzec Saint Cloud – pociąg : U, N, L

Tramwaj : Parc de Saint Cloud (T2)

Autobus : 52,72,126,175

Metro : Boulogne Pont de Saint-Cloud

Dostęp